Expert Review - Hoe is het om PFAS-vrij te koken?
Door: Jorick van den Noort | Contentredacteur Expert
Nadat we erachter zijn gekomen dat PFAS een schadelijke stof is, is het een hot topic. Want wat moeten we nu met onze pannen? Kunnen we nog wel veilig koken? Gelukkig zijn er alternatieven, zogeheten PFAS-vrije pannen. Ik heb drie van zulk soort pannen getest om te kijken hoe het is om PFAS-vrij te koken. Wat zijn de voordelen? En werkt het net zo goed als jouw oude pannen? Je leest het in deze review!
Pluspunten
+ Gezond koken zonder schadelijke PFAS-stoffen
+ Antiaanbaklaag werkt verrassend goed zonder olie of boter
+ Makkelijk schoon te maken, ook zonder vaatwasser
+ Geschikt voor alle warmtebronnen, inclusief inductie en oven
Minpunten
- Nieuwe kwalitatieve PFAS-vrije pannen zijn een flinke investering
Maar eerst… wat is PFAS?
Het is eerst goed om even stil te staan bij wat PFAS nou precies is. PFAS staat voor, hou je vast, per- en polyfluoralkylstoffen. Een moeilijke term wat weer een verzamelnaam is voor de meer dan zesduizend verschillende chemische stoffen die hierin zitten. Die stoffen hebben een paar handige eigenschappen. Ze stoten namelijk water, vet en hitte af. Het is dus een ideale stof voor brandblussers, regenpakken, buitensportkleding en dus ook voor pannen met een antiaanbaklaag.
Zo mooi als het klinkt, zo slecht is PFAS ook. Onderzoeken hebben namelijk aangetoond dat PFAS verschillende gezondheidsproblemen met zich meebrengt zodra het zich ophoopt in je lichaam. Denk bijvoorbeeld aan een verhoogd cholesterol, problemen met de lever, verschillende soorten kanker en het kan zelfs problemen met voortplanting veroorzaken. Niet echt iets wat je in de buurt van je eten wilt hebben.
PFAS kan ook in de natuur belanden en het breekt niet of nauwelijks af waardoor het jarenlang blijft rondzwerven. Vandaar dat we het ook wel ‘de eeuwige chemicaliën’ noemen. Dieren, ecosystemen en uiteindelijk ook ons drinkwater zijn er de dupe van.
Gelukkig zijn er bedrijven, zoals GreenPan en BK, die hier ook wel de ernst van inzien en met producten komen die volledig PFAS-vrij zijn. Voor deze review heb ik de volgende drie PFAS-vrije pannen onder de loep genomen:
• GreenPan Geneva Collection Stoofpan met deksel
• BK Superior Ceramic Koekenpan
• BK Easy Basic Ceramic Koekenpan
De tekst gaat verder onder de producten:
PFAS-vrij koken, het kan echt!
Waar ik vooral benieuwd naar ben, is of het koken met een PFAS-vrije pan anders is dan met mijn oude, vertrouwde pan met antiaanbaklaag. Vooral de werking van de antiaanbaklaag is daarin interessant. Want we zijn inmiddels gewend dat je daar PFAS voor nodig hebt, maar is dat eigenlijk wel zo?
Om dat te testen, heb ik een eitje gebakken zonder boter of olie om te zien of die ook makkelijk loskomt. Net als in een ‘normale’ pan spreidt het ei zich snel uit over de bodem. Binnen een paar minuten is het eiwit al mooi gestold. Dan het grote moment… Komt die makkelijk los? Zonder enige moeite glijdt die van de pan op m’n bord. Ook blijven er geen sporen achter in de pan, waardoor het schoonmaken een fluitje van een cent is. Om er zeker van te zijn heb ik het meerdere keren geprobeerd en telkens was het resultaat hetzelfde. Antiaanbaklaagtest, check!
Bijna net zo belangrijk is de warmteverdeling van de pan. Wordt de hele bodem gelijkmatig warm, of zijn er warme en koude zones? Om dat goed zichtbaar te maken, heb ik een dun laagje bloem in de pan gestrooid en de pan verwarmd. Wat meteen opviel is dat de bloem aan de randen als eerste bruin kleurde en daarna pas het midden.
Dat betekent dat de warmteverdeling niet 100% gelijkmatig is, maar wel geleidelijk. Na een paar minuten is de hele pan warm en kun je er prima gelijkmatig mee koken. Voor snelle gerechten kan het iets minder handig zijn. Maar als je de pan wat langer op het vuur hebt staan is het geen probleem en wordt je gerecht gelijkmatig verwarmd!
Pannen zonder krassen en zonder schadelijke stoffen
Het grootste nadeel van een traditionele pan is de slijtage van de antiaanbaklaag. Naarmate je de pan vaker gebruikt, slijt die laag langzaam weg en precies daar zit het probleem. Want zodra PFAS vrijkomt, kan het in je eten belanden en zich ophopen in je lichaam. Daarnaast is de slijtage natuurlijk ook niet fraai voor de pan zelf.
Hoe zit dat met PFAS-vrije pannen? Blijft de antiaanbaklaag intact en is die goed bestand tegen krassen van spatels of lepels? Heel langdurig kon ik de pannen niet gebruiken, maar na wat kookbeurten waarbij ik met een houten spatel een aantal keer over de antiaanbaklaag ben gegaan, bleven er geen krassen achter. Hoe dit zich uitwijst op de lange termijn is nog maar de vraag, maar de eerste indruk ziet er goed uit!
Al zouden er wel krassen in de antiaanbaklaag komen, dan nog komt er geen PFAS vrij. Deze pannen hebben namelijk een gladde keramische antiaanbaklaag waar eten heel makkelijk van afglijdt. Er komt dus geen PFAS bij kijken.
Maar hoe weet je nou wanneer een pan PFAS-vrij is? Officieel zijn er geen keurmerken voor PFAS-vrije pannen. BK en GreenPan zetten het wel altijd heel duidelijk op de verpakking. Sommige fabrikanten gebruiken wel eens vage claims of groene labels die suggereren dat het veilig is. Zoals Laura van The Cookware Company, waar BK en GreenPan onder vallen, ons eerder al eens vertelde in een interview: “Het is wel echt belangrijk dat er ‘PFAS-vrij’ wordt geclaimd.”
Koken, afwassen, opbergen, het gaat super makkelijk
De pannen zijn dus prima te gebruiken voor al jouw gerechten, dat is inmiddels wel duidelijk. Maar hoe fijn zijn ze eigenlijk in gebruik? Oftewel, kan je er een beetje lekker mee werken in de keuken?
Het gewicht is daarbij iets om op te letten, want je wil natuurlijk geen tennisarm krijgen van al het husselen van je groenten. Zeker bij pannen met een dikke bodem kan het gewicht behoorlijk oplopen. De koekenpannen van BK zijn vrij licht. Als je ze van het vuur wilt halen om te serveren, dan gaat dat vrij eenvoudig. De stoofpan met deksel van Green Pan is wat zwaarder, maar dat is met de grotere inhoud ook wel logisch.
Ook fijn is dat de pannen redelijk compact en stapelbaar zijn, waardoor je ze zonder gedoe kunt opbergen in een keukenkastje!
En dan… als je helemaal klaar bent met koken, dan moet je hem natuurlijk nog even afwassen. Eerder kon je al lezen dat de antiaanbaklaag z’n werk goed doet waardoor er geen etensresten achterblijven in de pan. Dat scheelt al heel erg bij het afwassen. Ze zijn alle drie ook vaatwasserbestendig, maar ik zou nog altijd een handwas adviseren omdat dit beter is voor de levensduur van je pannen.
Geschikt voor alle kookplaten, ook die van jou!
Kun je de PFAS-vrije pannen ook op elke kookplaat gebruiken? Ik heb ze vooral getest op mijn gaskookplaat en daar zijn ze prima voor geschikt. Als we de verpakking mogen geloven zijn ze geschikt voor alle warmtebronnen, inclusief inductie! Dus je hoeft geen nieuwe pannen te kopen als je overstapt naar een andere keuken of kookplaat.
Alle drie de pannen zijn ook ovenbestendig. De stoofpan van GreenPan is dat tot 220 graden en de BK Superior koekenpan zelfs tot 250 graden. Met de BK Basic Ceramic koekenpan moet je wat meer oppassen, want deze is tot 160 graden ovenbestendig. Het verschilt dus altijd per pan, dus bekijk altijd even goed de verpakking tot hoeveel graden je pan aankan.
Is een PFAS-vrije pan een slimme investering?
Het enige nadeel dat nog altijd rond de PFAS-vrije pannen hangt is het prijskaartje. Kwalitatieve PFAS-vrije pannen kunnen vrij prijzig zijn, al is het verschil met traditionele pannen steeds minder. Maar eerlijk is eerlijk, de investering is het dubbel en dwars waard.
Want in plaats van ieder jaar een goedkope pan te vervangen omdat de antiaanbaklaag alweer versleten is, kun je beter één keer investeren in een kwalitatieve pan die jarenlang meegaat. Je kies dan niet alleen voor gezonder koken zonder PFAS, maar ook voor een pan die betrouwbaar, stevig en duurzaam is! Op de lange termijn ben je dus niet alleen verstandiger, maar vaak ook voordeliger uit!
Doe jezelf een plezier en kook zonder PFAS
Conclusie. Wat zijn de voordelen van PFAS-vrije pannen? Je kookt er net zo goed mee als je oude vertrouwde pan, maar dan zonder schadelijke stoffen! Daarnaast zijn ze goed bestand tegen krassen waardoor ze lang mooi blijven en zijn ze geschikt voor alle warmtebronnen, inclusief inductie.
Zowel de antiaanbaklaag als de warmteverdeling werken evengoed als bij een traditionele pan. Het kan dus ook echt zonder PFAS!
Over BK en GreenPan
BK is een oer-Hollands bedrijf waarvan de roots helemaal teruggaan naar 1851. Het begon allemaal met Hendrik Berk uit Kampen (BK) die melkbussen, potten en pannen ontwierp. Zo’n veertig jaar later slaagde hij erin zijn pannen van een laagje beschermend email te voorzien. Daarmee werd het fundament voor BK gelegd. Al meer dan 170 jaar staat BK bekend om zijn praktische, veilige en duurzame keukenproducten. Meer weten? Neem een kijkje op onze merkenpagina over BK.
GreenPan is een stuk jonger. In 2007 besloten twee jeugdvrienden uit België dat het anders moest toen ze ontdekten hoe schadelijk traditionele antiaanbaklagen kunnen zijn. De missie van GreenPan is duidelijk: gezond koken toegankelijk maken voor iedereen. Producten zijn ontworpen met aandacht voor mens en milieu, zonder in te leveren op kwaliteit. Meer weten? Lees verder op onze GreenPan merkenpagina.
